🟪آرش و جشن تيرگان در نگاه موبدان
🟪آرش و جشن تيرگان در نگاه موبدان
🟨آرش اكبری مفاخر
⬜️كهنترين اشاره به آرش در تيريشت اوستا آمده و جشن تيرگـان، يكـي از جشنهاي باران در ايران، به وي نسبت داده شده است. موبـدان و دبيـران زردشـتي در گـذر از ادبيات اوستايي به پهلوي و فارسي زردشتي، به دو شيوه با شخصيت آرش برخـورد كـرده‌انـد :
گروه نخست نام آرش را ذكر و از او به نيكي ياد كرده انـد كـه تنهـا دو اشـاره در رسـاله‌ی مـاه‌فروردين روز خرداد و ديباچه‌ی شاهنامه‌ی ابومنصـوري از آن بـر جـاي مانـده اسـت .
گـروه ديگـر مترجمان اين رساله و استفاده كنندگان از شاهنامه‌ی ابومنصوري يا منابع اصـلي آن در دسـتنويسهاي پهلوي و متون فارسي زردشتي بوده‌اند كه نام آرش را از جشن تيرگـان زدوده و زو پسـر تهماسپ را جايگزين وي كردهاند. برخورد فردوسي با نام آرش در شاهنامه نيز با انديشـه‌ی ايـن گروه همسان است.
… آرش كمانگير از مردمي‌ترين چهره‌هاي اساطير و حماسه‌هاي ايراني است كه از آغاز ادبيات ايرانـي مورد توجه مردم ايران بوده است، اما بسياري از موبدان و دبيران زردشتي از سر بي‌مهـري بـا آرش كمانگير برخورد كرده و نام و داستان او را از اساطير و حماسه‌هـاي ايرانـي زدوده انـد . بـا بررسـي توصيفي متون ايراني مي‌توان برخورد موبدان و دبيران زردشتي با آرش كمانگير را در دو دسته‌ی كلي تقسيم‌بندي كرد :
۱. گروهي كه از آرش كمانگير به نيكي ياد كرده و داستان او را بيان نموده‌اند:
– روايت تيريشت اوستا
– روايت رساله‌ی ماه‌فروردين روز خرداد
– روايت ديباچه‌ی شاهنامه‌ی ابومنصوري
۲. گروهي كه نام آرش كمانگير را از داستانها و روايتهاي ايراني زدوده‌اند:
۱-۲. افرادي كه نام آرش را در ترجمه‌هـاي فارسـي زردشـتي رسـاله‌ی مـاه فـروردين روز خرداد حذف كردهاند:
– ترجمه‌ی منثور از روايت كامه بهره در روايات داراب هرمزديار
– ترجمه‌ی منظوم انوشيروان پسر مرزبان در كتاب وصف امشاسفندان
۲-۲. افرادي كه در عين آشنايي با آرش و آوردن نام او در آثار خود، داسـتان آرش را بـه زو پسر تهماسپ نسبت داده‌اند:
– روايت جاماسپ‌نامه‌ی فارسي زردشتي
[ – روايت فردوسي در شاهنامه ]
۳-۲. افرادي كه نام آرش را از داستان تيراندازي و گزارش جشن تيرگان حذف كردهاند:
– روايت دستنويس پهلوي ج ۴.
۴-۲. افرادي كه داستان تيراندازي آرش و جشن تيرگان را به نام زو پسر تهماسپ گزارش
كردهاند:
– روايت دستنويس پهلوي م او. ۲۹.
– روايت فارسي زردشتي در روايات فارسي هرمزديار فرامرز.
فردوسی‌پژوهی، دفتر دوم، تهران، ۱۳۹۰، ص ۱۷-۲۸.
💠#بنیاد_فردوسی_مشهد
💠#كانون_شاهنامه_فردوسي_توس
🆔 http://bonyadferdowsitous.ir/
🆔https://t.me/bonyadeferdowsitous
🆔https://www.instagram.com/bonyadeferdowsitous
🆔https://www.aparat.com/BonyadeFerdowsiMashad
🆔https://www.youtube.com/channel/UCP207h1pOJJQu4UTkUrUq1Q
