وامداری ملت ايران به حکيم توس

خراسان – مورخ پنج‌شنبه 1394/02/24 شماره انتشار 18971
نويسنده: زنده ياد محمد حسين توسي وند

دو نکته را نبايد از نظر دور داشت: يکي آنکه چرا فردوسي به گردن ما ايرانيان حق بزرگي دارد؟

دوم آنکه در اين برهه از تاريخ که ملت ما در زمينه فرهنگي سير نزولي دارند و همه فرهنگ هاي جهان سوم در پرتوي يورش شرايط جهاني شدن قرار گرفته اند وظيفه فرهيختگان و فرهنگ دوستان اين سرزمين جاويد چيست و اين چاره جويي ها کدامند؟ فردوسي پس از مرگ دقيقي توسي به اين کار اقدام نمود و در حدود سال 400 هجري قمري اين اثر سترگ را پايان بخشيد. شاهنامه فردوسي يکي از پر مايه ترين گنجينه ها از نظر واژه ها و لغات پارسي است و بدون اغراق مي توان گفت نخستين کتابي است که پاسدار الفاظ دري بوده و فردوسي آنها را در صحت و امانت به ايرانيان سپرده است اگر چه نويسندگان و شاعران قبل از او نيز به سهم خويش در مايه ور کردن گنجينه ادب پارسي کوشيده اند ولي خدمت بزرگ و شايان توجه حکيم توس از دو جهت بر آثار ديگر فرهيختگان برتري دارد: يکي به علت زنده نمودن زبان پارسي و به کار گرفتن واژه هاي آن در بحر تقارن که مهمترين اصل خلق شاهنامه است. ديگر آنکه اين اثر حماسي بزرگ و تاريخي مورد توجه و دلبستگي خاص و عام ايرانيان گرديد. مقام شاهنامه فردوسي در تاريخ ايران به مراتب بيش از يک اثر ادبي و فرهنگي است و اصولاً يکي از ارکان مليت ايرانيان به شمار مي رود و اگر نفوذ عميق و ژرفش در تقويت روحي و ملي ما ايرانيان نبود بدون اغراق بسياري از صفحات تاريخ پر حادثه و شگفت انگيز ما در طول هزاران سال گذشته به صورت کنوني که شاهد آن هستيم، نوشته نمي شد. مبالغه نيست اگر گفته شود که در تاريخ ملل جهان کمتر اثر ادبي مي توان يافت که به اندازه خردنامه حکيم توس در هويت ملي يک کشور و در کوران حوادث تاريخي آن اثر بخش بوده باشد. شاهنامه فردوسي براي ايرانيان همواره يک مکتب آموزش صفات عالي و خصايص انساني بوده و در سر تا سر شاهنامه روح قهرماني آميخته با جوانمردي و مردانگي موج مي زند و قهرمانان آن در عين حال که مظهر پايداري و ميهن پرستي هستند هميشه از حق و عدالت دفاع مي کنند به طوري که اين صفات قرن ها بعد به شواليه هاي اروپا مي رسد. در سر تا سر شاهنامه اثري از زبوني، دروغ ، رياکاري ، تزوير و تسليم نمي توان يافت و اين راهي است که در اين مقطع زماني بايد از طريق آموزش در کودکستان ها، آموزشگاه ها ، دانشگاه ها و ساير مؤسسات کشور مورد توجه قرار گيرد. تا به امروز اين اثر بزرگ به بيش از 40 زبان زنده دنيا ترجمه شده است؛ اول از همه به زبان گرجي و آخرين ترجمه به زبان هلاس (يوناني)که در دو سال اخير به چاپ رسيد. به ويژه در دو قرن اخير ترجمه هاي پر ارزشي در اروپا به آلماني، لهستاني ، ايتاليايي ، فرانسوي و روسي و غيره انجام شد. جهان بيني ژرف فردوسي در شاهنامه را لازم است از نظر متفکران عالم در گذشته و حال مورد دقت قرار داد: رنان Renan محقق بزرگ فرانسه، شاهنامه را سند بزرگ نبوغ و قدرت خلاقه نژاد آريايي مي داند. سن بو او Sent Buo مي گويد: اگر بگوييم اثري به عظمت و ژرفاي شاهنامه در جهان يافت مي شود،خود ساده لوحانه بوده است. آمپر آندرهAndere Amper اديب ايتاليايي، فردوسي را بزرگترين شاعر دانسته و شاهنامه او را از همه حماسه هاي به جاي مانده چون اديسه ايلياد هومر يا حماسه هاي معروف هندي و يا حماسهNiblungen آلماني برتر مي شمارد.