💠#با_شاهنامه_آهسته_و_پیوسته

💠#با_شاهنامه_آهسته_و_پیوسته

🔺یادداشت (١٧٠)

🟧#ساسانیان
پادشاهی یزدگرد

🔷دکتر #بتول_فخراسلام

🔳 چه گفت آن سخن گوی مرد ِ دلیر
چون از گردشِ روز برگشت سیر

که “کاچی نزادی مرا مادرم
نگشتی سپهر بلند از برم!

به پرگار تنگ و میان ِ دو گوی
چه گویم که جز خامُشی نیست روی

نه روزِ بزرگی، نه روز ِ نیاز
نمانَد همی بر کسی بر، دراز

زمانه ز ما نیست چون بنگری
ندارد کسی آلَت ِ داوری

بیارای خوان و بپیمای جام
ز تیمار ِ گیتی مَبَر هیچ نام

اگر چرخِ گَردان کشد زین تو
سرانجام خشت ست بالین تو…

تو از آفریدون فزون تر نه یی
چو پرویز با تخت و افسر نه یی

به ژرفی نگه کن که با یزدگرد
چه کرد این برافراخته هفت گِرد! “
◽️◾️◽️
#یزدگرد بر تخت خسروانی می نشیند و می گوید که من فرزند پاک خسرو انوشیروان هستم و

◽️همی نام ِ جاوید باید، نه کام
بینداز کام و برافراز نام

شانزده سال از پادشاهی ش می گذرد که #عُمَر، سَعد وَقّاص را با سپاه برای جنگ به سوی ایران می فرستد. شهریار ایران، #رستم پسر #هرمَزد را برای لشکر کشی فرا می خواند. #رستم_فرخ_زاد ستاره شمار و بسیار هوش و خردمند و گُرد و آگاه ست و با خود گرانمایگان را می برد و سی ماه در #قادسی دو لشکر با هم می ستیزند.

◾️بدانست رستم شمار ِ سپهر
ستاره شُمَر بود و با داد و مهر

همی گفت که” این رزم را روی نیست
ره ِ آب ِ شاهان بدین جوی نیست”

◾️◽️◾️

در #شاهنامه ، فرزانه ی توس براعت استهلال های سنجیده و هماهنگ با داستان، پیش از آغاز موضوع می فرماید که همانند پنجره ای گشوده به چشم انداز و فضای داستان برای خواننده ست.

در #یادداشت های شاهنامه، جلد ١١، صفحه های ٢۶٨ تا ٢٧١استاد #جلال خالقی مطلق مطالب قابل تاملی درباره ی سخنان فرزانه ی توس و یزدگرد و تازش عرب ها فرموده اند :

“… توجه شود که سخن شاعر از همین خطبه ی پادشاهی یزدگرد سخت اندوهگین و شکوه آمیز می گردد و تا پایان کتاب همچنان ادامه می یابد.
◾️چرا که شرح پادشاهی یزدگرد، مویه ای ست بر فروپاشی دولت ساسانی و پایان یافتن سرگذشت جهانداری ایرانیان…
گویا مآخذ اخبار پادشاهی یزدگرد، خدای نامه ها نبوده اند؛ بلکه پس از فروپاشی ساسانیان از گزارش های گوناگون ایرانیان و تازیان گردآوری شده اند…

در میان تازیان ویرانی و کشتار و چپاول و تجاوز به زنان و به اسارت بردن زنان و کودکان و نوجوانان، و آن هم به سخت ترین و وحشیانه ترین نوع آن، نه تنها آشکارا هدف جنگ ست، بلکه حماسه ی آنها نیز فخر به این بَدَویت است؛ بدویتی که همه جا با نسبت دادن به خواست خداوند توجیه می گردد…

در شاهنامه بیت هایی مانند :
زن و کودک خُرد و برنا و پیر
نه خوب آید از داد ِ یزدان اسیر
نشان می دهند که دست کم بر پایه ی دستورالعمل های اخلاقی ایرانیان، در جنگ ها نمی بایست به زن و کودک و پیر تجاوز کرد. در حالی که به پیروی از اخلاق تازیان، زنان و کودکان دشمن نیز جزو “غنائم” اند که باید آنها را اسیر کرد و سپس میان خود تقسیم نمود.
در یک سخن، هدف اصلی تاریخ و حماسه ی تازیان رفتار بَدَوی ِ گرفتن “غنائم” و تقسیم آن بود…

◾️شرح پیروزی تازیان در زمان عُمَر نه تنها توصیف رفتاری اهریمنی ست، بلکه نمونه ی جالبی از ▪️”حماسه ی دیوان “▪️در ادبیات جهان است. به ویژه “مرده لخت کردن” بزرگ ترین لذت تازیان در جنگ بود…
برای تازیان بردن غنائم در جنگ همان اهمیتی را داشت که “خوان یغما” برای ترکان و مغولان، جز این که تازیان به تاراج خود مشروعیت دینی هم می دادند و در واقع آن چه در بررسی تاریخ پیروزی های تازیان بسیار شگفت است، این است که آنها در همان زمان که همه ی اموال دشمن را تاراج می کردند… و در همان حال که زنان و کودکان را به اسارت می بردند و به زنان تجاوز می کردند، در عین حال بی وقفه به فقر و زهد و بی اعتنایی به دنیا تظاهر می کردند…
… مردم با وجود پریشانی وضع سیاسی کشور پس از پرویز، در کشوری آباد زندگی می کردند و از آسایش و ثروت و فرهنگ و نظم و امنیتی که هنوز از زمان انوشروان بر جای مانده بود، برخوردار بودند که ناگهان بلای عرب که بر ایرانیان
“از آغاز تا بدان روز بلایی گران تر فرود نیامده بود” در زمان کوتاهی آن را درنَوَردید و ابری تیره بر رنگین کمان ایران کشید… “▪️

💠#بنیاد_فردوسی_مشهد
💠#كانون_شاهنامه_فردوسي_توس‏

🆔 http://bonyadferdowsitous.ir/

🆔https://t.me/bonyadeferdowsitous

🆔https://www.instagram.com/bonyadeferdowsitous

🆔https://www.aparat.com/BonyadeFerdowsiMashad