♦️نگاهی نو به حماسهسرایی در ایران
♦️نگاهی نو به حماسهسرایی در ایران
🔶مطالعات ادبیات حماسی ایران بیشتر به شرق ایران پرداخته و از توجه به ادبیات حماسی غرب ایران بازمانده¬است. این مطالعات از اوستا آغاز شده و به حماسه-های زبان فارسی که در خراسان بزرگ شکل گرفته¬اند، پایان یافته¬است.در عین حال دوران هخامنشی که دورانی سرشار از روایتهای تاریخی ـ داستانی است، نیاز به پژوهشهای گسترده¬ای دارد تا نقش این دوران و دورانهای پیش و پس از آن در روند شکل¬گیری ادب حماسی ایران آشکار شود. وجود کتابهایی با عنوان «تاریخ شاهان» و «تاریخ پادشاهان ماد و پارس» در دوران هخامنشیان، گویای توجه و علاقۀ ایشان به فراهمآوردن مجموعه¬هایی از تاریخ خود بوده¬است. این کتابها گذشته از رویکرد تاریخی، رویکرد داستانی نیز در خود داشته و شب¬هنگام برای پادشاه خوانده
می¬شدهاست. ثبت گزارشهای تاریخی در «دفتر چرمینۀ شاهی» و «بایگانی سلطنتی» و نوشتن برهه¬هایی از تاریخ هخامنشیان همراه با سنگ¬نگاریهای پررمزوراز بیانگر نگرشی تلفیقی میان تاریخ با اسطوره و داستان است.
روایتهای داستانی دربارۀ پادشاهان ماد و هخامنشی و رواج آنها در میان مردم ناشی از یک سنت داستان¬پردازی با رویکرد حماسی ــ به¬ویژه دربارۀ پادشاهان هخامنشی ــ است. گسترۀ حضور این داستانها باعث شده تا روایتهای مختلفی از یک داستان واحد وجود داشته باشد. نمونه¬هایی از این داستانها و روایتها را در آثار هرودوت، گزنفون، کتزیاس و… می¬توان دید که همانندیهای بسیاری با برخی روایتهای حماسی شرقی ایران در شاهنامه دارند.
احتمالاً درپی انتقال آیین زردشت و روایتها و داستانهای شرقی ایران به غرب تلفیق گسترده¬ای بین روایتهای شرق و غرب ایران صورت می¬گیرد که در آن برتری نامها ازآنِ روایتهای شرقی بوده و داستانهای غربی زیر این نامها روایت شده¬اند، مثلاً نام کیخسرو بر کورش برتری یافته و داستانواره¬های کورش زیر نام وی روایت شده¬است. این ویژگی مهم داستانهای اساطیری ـ تاریخی را می¬توان «نام¬گردانی» نامید. یکی از مهمترین نمونه¬های برخورد نامهای شرقی با داستانهای غربی تلفیق نام زریر با داستانی عاشقانه از سرزمین ماد است. در پیرامون شخصیت زریر داستانهای دیگری نیز وجود داشته که بارزترین آنها «یادگار زریران» است.
🟧آرش اکبری مفاخر، در کوی آرشان، تهران، ۱۳۹۷، ص ۱۹۹.
💠#بنیاد_فردوسی_مشهد
💠#كانون_شاهنامه_فردوسي_توس
🆔https://t.me/bonyadeferdowsitous
